Mamy zwyczaj na szkołę letnią Akademii Liderów zapraszać wybitnych naukowców i osoby publiczne, które z młodymi liderami dzielą się wiedzą i doświadczeniem. Celem spotkania jest pogłębienie refleksji nad istotą społecznego zaangażowania i służby publicznej. W tym roku wśród gości Akademii znalazła się filozofka dr Jadwiga Guerrero van Der Meijden.
Istota zaangażowania społecznego wychodzi od przekonania, że każdy człowiek ma wartość, że każdemu należy się szacunek. Zainteresowanie tematem praw człowieka objawiło się po koszmarze II Wojny Światowej i zostało ujęte w formie Deklaracji Praw Człowieka, jednak rozważania o godności mają swoje korzenie w myśli chrześcijańskiej. Myśl ta powinna być przypominana i pielęgnowana także dziś, ponieważ chrześcijański egalitaryzm budował tożsamość Europy i może być lekarstwem na współczesne zagrożenia dla ludzkiej godności.
Doktor Jadwiga Guerrero van Der Meijden wygłosiła wygład na temat rozpoznania godności ludzkiej w czasach późnego antyku. Podczas wykładu przedstawiła siedem postaci, które miły znaczenia w procesie kształtowania się pojęcia godności człowieka. Aby zobaczyć wkład przedstawionych na wykładzie myślicieli, trzeba było wyjść od refleksji nad późnym antykiem i powszechnie przyjmowanymi w tym czasie postawami. W świecie starożytnym panowała powszechna akceptacja niewolnictwa. Niewolnicy byli własnością swoich panów, którzy sprawowali nad nimi absolutną władzę. U Cyceron można przeczytać, że ludźmi są tylko ci, którzy spełniają wysokie wymagania moralne, są dobrze urodzeni, mają pozycję społeczną i wykształcenie, niewolnicy natomiast są narzędziami, podobnymi do przedmiotów.
W świecie starożytnym pojawiali się nieliczni, którzy mieli nieco łagodniejszy stosunek do niewolników (np. Seneka), jednak powszechnie akceptowano stosowanie wobec niewolników tortur, czy aranżowanie małżeństw. Paradygmatem kultury starożytnej była siła, która wzbudzała szacunek. Pogląd głoszący równość wszystkich ludzi pojawi się w stoicyzmie i epikureizmie, jednak ma niewielkie przełożenia na faktyczne postawy ludzi. W Ewangelii, a szerzej także w innych księgach Pisma Świętego, głoszona jest równość wszystkich ludzi. Z mocą wybrzmiewa zdanie, że Bóg nie ma względu na osoby. Również w listach św. Pawła ujawnia się nowotarskie, egalitarne myślenia – dla chrześcijanina wszyscy ludzie są braćmi, także niewolnik i prześladowca.
Wawrzyniec Rzymski, diakon Kościoła w dobitny sposób okazał swoim życiem, że ubodzy, pozbawieni statusu społecznego są godni wielkiego szacunku. Gdy rzymianie nakazali mu zgromadzić wszystkie skarby Kościoła, on zebrał na placu biedotę rzymską, ujawniając w ten sposób, że bogactwem Kościoła jest każdy człowiek.
Praktyczna troska o najbiedniejszych ujawniła się także w działalności Bazylego z Cezareii. To on założył dom dla ubogich, chorych, umierających i przybyszów, który stał się pierwszym w historii hospicjum – miejscem zinstytucjonalizowanej, bezinteresownej opieki dla potrzebujących.
Brat Bazylego, Grzegorz Wielki (z Nyssy) jako pierwszy zakwestionował pojęcie niewolnictwa, dowodząc w swoich pismach absurdu jakim jest sprzedaż i przedmiotowe traktowanie ludzi. Grzegorz z wielkim przekonaniem podjął odważną dyskusję z powszechnie przyjmowanym poglądem o nierówności ludzi.
Również Ambroży z Mediolanu, mimo swojego arystokratycznego pochodzenia, z wielkim szacunkiem odnosił się do ubogich, a w swoim dziele o stworzeniu świata, podkreślał równość ludzi objawiająca się w ich śmiertelności i przemijalności dóbr doczesnych.
Samo pojęcie godności (dignitas) zastosował po raz pierwszy w odniesieniu do człowieka Hieronim. Nadanie nazwy, utworzenie pojęcia godności człowieka miało ogromny wpływ na filozofię. Rozpoznana wartość człowieka zostało ujęta za pomocą konkretnego terminu, tym sposobem weszło do filozoficznego języka pojęć.
Kolejnym krokiem na drodze do coraz większego uszanowania wartości każdej osoby, były kazania głoszone przez papieża Leona Wielkiego. Nastąpiło w nich przewartościowanie pojęcia własności – człowiek posiada naprawdę tylko to, co oddał innym. Dobroczynność, miłosierdzie okazywane innym są niezbędnym warunkiem moralności, bez nich wszystkie cnoty są nic nie warte.
Wreszcie w przejmującym dziele „O pocieszeniu jakie daje Filozofia” Boecjusz zauważa, że szlachetne postępowanie ma niezbywalną wartość, nawet w sytuacji, gdy trzeba za nie zapłacić najwyższą cenę. Dobre postępowanie jest samo w sobie nagrodą, niezależną od uznania i bogactw, natomiast odejście od moralności samo w sobie jest karą dla człowieka, który się na nie decyduje.
Zarysowane powyżej siedem postaw reprezentowanych przez siedmiu mędrców zachęca do odważnego sprzeciwiania się powszechnie przyjmowanym poglądom, do stawania w obronie słabszych, łączenia refleksji z twórczym działaniem na rzecz innych.
Spotkanie było wyjątkowo inspirujące. Wielu uczestników Akademii Liderów zostało dłużej aby porozmawiać z panią doktor na temat godności i rewolucyjnego podejścia do tego tematu, które Światu przyniosło chrześcijaństwo.
W 2023 roku Akademia Liderów dofinansowana jest ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra".
Akademię Liderów możemy prowadzić także dzięki naszym darczyńcom, dla których tak jak dla nas ważny jest rozwój kolejnych pokoleń Polaków potrafiących i chcących być liderami wspólnych i ważnych spraw. Bardzo dziękujemy za to wsparcie!
Chcesz pomóc? Przekaż darowiznę: Fundacja Świętego Mikołaja
nr konta 64 2130 0004 2001 0299 9993 0001 z dopiskiem „darowizna na Akademię Liderów”.
